 |
 |
 |
 |
 |
rok muzika
Rokenrol karakterise cetverocetvrtinski ritam, snazno
naglasen na drugom i cetvrtom taktu, gdje sinkopa i sakada pozivaju na igru; u
instrumentaciji preovladjuju elektricna gitara i ritam-sekcija. Rok muzika je
obiljezila predstave i okruzenje savremenog svijeta i ostaje vezana za sve
pokrete koji se tom svijetu suprotstavljaju.
NASTANAK
Nastala iz spoja popularne muzike bijelaca ( folk,
kantri, hilbili) i crnackog ''ritam bluza'', ova vrsta muzike se pojavljuje
1954. godine u Sjedinjenim Drzavama sa pjesmom Rock around the Clock Bila
Hejlija (1925-1981) i sa prvim uspjesima Elvisa Prislija ( Blue Suede
Shoes, Heartbreak Hotel). Vrlo brzo se pojavljuje veliki broj pjevaca i
grupa. Rokabili predstavljaju bijelu struju ( Edi Kohran [
1938-1960], Badi Holi [1936-1959], Dzin Vinsent [1935-1971]), dok crnci
razvijaju rok koji je vise obiljezen tradicijom bluza ( Zak Beri [ rodjen 1926],
Bo Didli [rodjen 1928], Fets Domino [rodjen 1928], Litl ricard [1935]).
Zbog snaznog uticaja, ovaj oblik muzickog izraza odmah dobija socijalnu
dimenziju: zelja za samostalnoscu poslijeratne generacije, zblizavanje izmedju
crnaca i bijelaca. Posto je osvojio Ameriku, rok stize i u Evropu oko 1957-58,
najprije u Englesku, zatim sa izvijesnim zakasnjenjem u Francusku ( Dzoni
Holidej, Edi Micel [rodjen 1942]).
OD ROKENROLA DO POP MUZIKE
U rokenrolu od 1962. dolazi do promijena sa
pojavom mladih grupa u Velikoj Britaniji kao sto su Enimalsi, Bitlsi,
Rolingstonsi, Hu, koji se nadahnjuju uticajem bluza ( Dzon Li Huker [rodjen
1917], B. B. King [rodjem 1925], Madi Voters [1915-1983]) i dozivljavaju kod
omladine uspjeh cije dimenzije, nazavisno od same muzike, igraju ulogu
socijoloskog pokazatelja. Kod americkih crnaca pojavljuju se novi umjetnici cija
se muzika nalazi izmedju ''ritam bluza'' s jedne strane i soula s druge: Dzejms
Braun [ rodjen 1928], Areta Frenklin [ rodjena 1942], Otis Reding [ 1941-1967],
Stivi Vonder [ rodjen 1951]. U Sjedinjenim Drzavama, sredinom sezdesetih godina,
Brdsi, Dorsi, Bob Dilan, Grejful Ded, Dzimi Hendriks, Dzeferson Erplejn, Velvet
Andergraund, predstavljaju novu rok generaciju. Pod nazivom pop muzika,
rok trajno osvaja cio svijet izrazavajuci uglavnom teznje mladih, ponekad pobunu,
doprinoseci njihovom ujedinjenju izvan granica, kao jedna potpuna kultura vezana
sa pokretima emancipacije koji se pojavljuju oko 1968. godine. Pop muzika takodje predstavlja priliku za razvoj
tehnologija zvuka i tehnika medijatizacije od kojih zivi veliko diskografsko i
koncertno trziste, nastalo usled povecane kupovne moci mladih. Skup u Vudstoku (
1969. oko pola miliona ljudi za tri dana koncerata) obiljezava ovu novu kulturnu
stvarnost.
OMLADINA I ANTI-KULTURA
Dok mlade Amerikance pedesetih godina nosi vrtlog
oslobadjajuce energije rokenrola, puritanski roditelji, podstaknuti od udruzenja
za ocuvanje morala, optuzuju elvisa Prislija, ''mladog Satanu'', koji izopacuje
njihove potomke. Bitlsi u Evropi predstavljaju drugaciji rok od americkog;
omeksali su ga, prozeli anti-vrijednostima pobunjene omladine. izmislili su zvuk
jedne epohe i prodali ga u cijelom svijetu.
PRAVCI NASTALI POSLIJE 1970.
Nesto prije 1970. godine pocinje da se razvija pravac
nazvan dzez rok ili fjuzn mjuzik, ili progresivni rok koji
se posvecuje prvenstveno istrazivanju zvuka i koji se ogleda u muzici britanske
grupe Pink Flojd i u smjelim inicijativama Majlsa Dejvisa. Ovaj pravac u
Sjedinjenim Drzavama predstavljaju Stenli Klark
( rodjen 1951), Toni Vilijams ( rodjen 1945), u Velikoj Britaniji Soft Masin, u
Francuskoj Zan Lik Ponti (rodjen 1942) i grupa Magma. Sredinom sedamdesetih
godina, u roku dolazi do interne revolucije sa eksplozijom panka, koji
napada forme banalizovane komercijalnim uspjehom pop muzike i uljuljkuje ideje
koje je ta muzika promovisala tokom dvije decenije: britanske grupe Kles i Seks
Pistols stvaraju elektrosok pobune u kome seks, droga i politika ilustruju
godine krize.
Krajem sedamdesetih godina nju vejv daje roku
novi polet u kome je hladna, cesto sofisticirana muzikalnost ( njujorska grupa
Toking Heds, britanska grupa Kjur), ponekad obojena rege tonovima
( britanska grupa Polis, koju predvodi Sting). Osamdesetih godina se u rok
muzici pojavljuju novi pravci koji naglasavaju uticaj crnacke ( fank, rep, afro
rok) i egzoticne muzike ( vorld mjuzik), koristeci najsavremenjia elektronska
dostignuca ( sintisajzeri). U ovoj deceniji dominiraju figure Majkla Dzeksona i
Princa.