ORUŽJE

Prvi svetski rat Vojnotehnički zavodi su dočekali spremni, radili su punim kapacitetom pružajući podršku jedinicama na frontu. U tom trenutku Zavodi su zapošljavali 4.000 radnika. 1915. godine Austro-ugarske i Nemačke vojne snage ulaze u Kragujevac, a mašine iz Vojnotehničkog zavoda demontiraju i kao ratni plen prenose u Nemačku i Bugarsku.Na mirovnoj konferenciji u Versaju usvojen je zahtev Kraljevine Srba Hrvata i Slovenaca za plaćanjem ratne odštete u vrednosti od 27.356.000 dinara, što je činilo 70% predratne vrednosti Vojnotehničkih zavoda.
1939. godine obeležava prvu proizvodnju vozila i do početka 1941. godine montira se 400 terenskih vozila sa benzinskim motorom američke firme "Chevrolet" za potrebe vojske.
Pred početak Drugog svetskog kragujevački Vojnotehnički zavod je predstavljao industrijski vojni gigant Srbije, Kraljevine Jugoslavije, pa i jugoistočne Evrope. Raspolagao je obrtnim sredstvima od 2 milijarde dinara, 12.000 alatnih mašina i 12.000 zaposlenih radnika. Nemačke vojne snage su ušle u hale Zavode 11. aprila 1941. godine, kada je veći deo opreme zaplenjen i prenešen u Nemačku. Kragujevac je oslobodjen 21. oktobra 1944. godine, u krugu opustošene fabrike zatečene su 82 mašine, od toga više od polovine neispravnih. Zavodi menjaju ime u Fabrika oružja NOVJ, a od 28. avgusta 1945. godine Vojnotehnički zavod "21. Oktobar".
1. januara 1946 godine fabrika menja ime u Crvena Zastava i sve do pedesetih godina prošlog veka osnovna aktivnost fabrike je revizija i reparacija streljačkog oružja.1952. godine, tadašnja politika privrednog i vojnog razvoja zemlje uslovljavala izmeštanje kapaciteta vojne industrije na više lokacija u zemlji. Prestaje proizvodnja municije u Kragujevcu i po prvi put se javlja se višak proizvodnih proizvodnih kapaciteta (od nekih 10.000 m2) i problem viška radne snage.

CZ-75

CZ-99

CZ-550

Zanimljivosti