|
Poznata istorija Budimpešte počinje sa rimskim gradom pod
imenom Aquincum, osnovanim oko 89. godine nove ere, na mestu starije
keltske naseobine blizu mesta gde je nastala Obuda. Aquincum je od
106. do kraja 4. veka bio glavni grad provincije, donje Panonije. Na
mestu današnje Pešte je bio izgrađen grad Contra Aquincum (ili Trans
Aquincum).
Oblast su oko 900. godine osvojili Mađari, koji su oko jednog veka
kasnije osnovali kraljevinu Mađarsku. Kada su je uništili Mongoli,
1241, Pešta je već bila značajno mesto, i brzo je ponovo izgrađena,
ali je Budim bio sedište kraljevskog dvora od 1247. i 1361. je
postao glavni grad Mađarske.
Turci su osvojili veći deo Mađarske u 16. veku, i prekinuli su rast
grada: Peštu su sa juga zauzeli 1526. godine, a Budim 15 godina
kasnije. Dok je Budim ostao sedište turskog upravnika, Pešta je bila
vrlo zapuštena do 1686. kada su je osvojili Habzburški vladari.
Godine 1690. Velikom seobom Srba pod patrijarhom Arsenijem
Čarnojevićem povećava se broj budimskih i peštanskih Srba koji su
već od ranije živeli na ovim prostorima. Veliki deo Srba se nastanio
u budimskom Tabanu.
Pešta je od 1723. bila sedište administrativnog aparata kraljevstva,
koji je najbrže rastao u 18. i 19. veku, i inicirao izraziti rast
grada u 19. veku.
Muzej lepih umetnosti
Spajanje tri distrikta pod jednu administraciju, koje je prvo
propisala mađarska revolucionarna vlada 1849 je poništeno ubrzo
potom, po reuspostavljanju habzburške vlasti. Konačno je ovu odluku
sprovela autonomna mađarska kraljevska vlada, uspostavljena po
Austro-Ugarskoj nagodbi iz 1867 (vidi Austro-Ugarska). Broj
stanovnika "ujedinjene" prestonice je porastao u periodu od 1840. do
1900. na 730 000.
U 20. veku je većina rasta broja stanovnika otpadala na predgrađa,
Ujpešt (Nova Pešta) je više nego udvostručila broj stanovnika između
1890. i 1910, a većina industrije zemlje se koncentrisala u gradu.
Ljudski gubici Mađarske tokom Prvog svetskog rata, i potonji gubitak
više od polovine teritorije kraljevstva (1920.) je zadao samo
privremeni udarac broju stanovnika, a Budimpešta je postala
prestonica manje, ali sada suverene države. Do 1930. je uže gradsko
jezgro brojalo milion stanovnika, uz dodatnih 400 000 u predgrađima.
Oko trećina od 200 000 Jevreja u Budimpešti je umrla tokom
nacističkog genocida tokom nemačke okupacije u Drugom svetskom ratu.
Grad je znatno porušen u sovjetskoj opsadi tokom zime 1944, a
oporavio se tokom 1950-ih i 1960-ih. Budimpešta je tokom 1980-ih
podelila sudbinu države kada je broj stanovnika smanjen usled
povećane emigracije i smanjenja nataliteta.
|
.JPG)
